หลายคนมีคำถามที่เกิดขึ้นเมื่อถูกบังคับหรือได้ยินคำพูดที่ว่า การอ่านหนังสือจะทำให้ฉลาดขึ้น ซึ่งหลายคนคิดว่าตนเองก็อ่านหนังสือมามากมาย แต่ทำไมไม่ฉลาดจนเรียนเป็นดอกเตอร์ได้ แล้วแบบนี้การอ่านหนังสือจะทำให้ฉลาดจริงหรือจึงเป็นคำถามที่คาใจของใครหลายคน วันนี้เรามีคำตอบที่จะช่วยไขข้อข้องใจให้กับผู้ที่มีคำถามนี้อยู่ในใจ
ตามหลักการทางวิทยาศาสตร์ไม่ได้บอกว่าการอ่านหนังสือจะทำให้ผู้ที่อ่านหรือผู้ที่ได้รับฟังฉลาดขึ้น แต่ว่าการอ่านหรือฟังหนังสือจะทำให้สมองมีการพัฒนามากขึ้น ซึ่งจะฉลาดหรือไม่ฉลาดนั้นยังมีหลายองค์ประกอบรวมอยู่ด้วยกัน แต่การอ่านหนังสือทำให้เส้นใยประสาทที่อยู่ในสมองเกิดมากขึ้น ซึ่งเส้นใยประสาทนี้มีหน้าที่ส่งข้อมูลและประมวลผลที่เกิดขึ้นภายในสมองทำงานได้อย่างทรงประสิทธิภาพมากขึ้น จึงทำให้มีการเรียนรู้และจดจำได้ดีขึ้น ซึ่งความรู้ความสามารถของคนเราแต่ละคนนั้นต่างกัน บางคนเก่งทางด้านกีฬา บางคนเก่งทางด้านศิลปะ บางคนเก่งทางด้านวิชาการ ดังนั้นเมื่อสมองทำงานได้ดี ทักษะที่ตนเองมีอยู่ก็จะโดดเด่นขึ้นมานั้นเอง
นอกจากนั้นในการอ่านหนังสือผู้อ่านจะต้องเรียบเรียง ทำความเข้าใจและจิตนาการตามเนื้อหาที่ได้อ่าน เพื่อให้ตนเองมีความเข้าใจและสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตจริงได้ ซึ่งทักษะเหล่านี้ล้วนเป็นทักษะที่ช่วยให้สมองมีการทำงานอย่างต่อเนื่องและเป็นสมาธิ ซึ่งการอ่านหนังสือที่เป็นประโยชน์นั้นไม่จำเป็นจะต้องเป็นหนังสือวิชาการหรือหนังสือที่ให้ความรู้เท่านั้น แต่หนังสือนิยายหรือนิทานก็ช่วยกระตุ้นการทำงานของสมองได้ โดยสังเกตได้จากในระหว่างที่ทำการอ่านนิยายหรือนิทานที่ไม่มีรูปภาพประกอบ ช่วงเวลาที่ทำการอ่านจะมีการวาดภาพในสมองตามเนื้อหาที่ทำการอ่าน มีการสร้างภาพตัวละครแต่ตัวขึ้นมาตามจินตนาการของตัวผู้อ่านเอง ซึ่งบางครั้งตั้งใจว่าจะอ่านช่วงเวลาสั้น ๆ แต่ด้วยความเพลินของเนื้อหาและภาพที่วาดอยู่ในหัว กลับพบว่าใช้เวลาในการอ่านนับชั่วโมงโดยที่ไม่รู้ตัว นั่นแสดงว่าการอ่านทำให้มีสมาธิ ซึ่งทำให้สมองมีการจัดระบบการทำงานที่เป็นระเบียบมากขึ้น
จะเห็นว่าการอ่านหนังสือไม่ได้ทำให้ตัวผู้อ่านฉลาดตามหลักทางวิชาการ แต่ว่าการอ่านหนังสือทำให้สมองมีการพัฒนา พร้อมที่จะเรียนรู้ มีการสร้างสมาธิและจินตนาการในสมองได้มากขึ้น ทำให้เรียนรู้และจดจำสิ่งที่เรียนได้มากขึ้น นอกจากนั้นการอ่านยังเป็นการเพิ่มเติมความรู้ให้กว้างไกล เพราะหนังสือถือแหล่งความรู้ที่ไม่มีวันหมด อ่านกี่ครั้งก็ช่วยเพิ่มความรู้ได้ทุกครั้ง